zaterdag 3 december 2011

De voorlezer - Bernhard Schlink

Een boek of twee per week..... Deze keer was het meer  ‘een boek in de twee weken en dan nog met moeite’.  Poehee. Ik had me zo voorgenomen echt elke week iets te posten.

Voor deze keer heb ik De voorlezer gelezen. Of The reader, zoals de film heet. En nu ga ik iets zeggen dat ik nog nooit eerder heb gezegd en hopelijk ook nooit meer hoef te zeggen .... De film is beter.

De hoofdrol wordt gespeeld door Kate Winslet. Een prachtig mooie vrouw, bijna te mooi voor deze rol. Totdat je haar in deze film hebt gezien. Het klopt helemaal. De manier waarop zij de wat trage, in zichzelf gekeerde Hanna speelt. De Hanna die niet bijster snel van geest is, die erg leeft volgens vaste patronen en duidelijke overtuigingen van wat goed en kwaad is. Om houvast in het leven te hebben. Pas later leer je waarom.

De vijftienjarige Michael Berg leert de 20 jaar oudere Hanna kennen als hij op een dag ziek wordt onderweg van school naar huis. Hij moet overgeven in haar portiek en zij ontfermt zich over hem. Als ze hem naar huis wil lopen, kleedt ze zich eerst nog even om voor haar werk als tramconductrice. En van wat Michael daarvan ziet, raakt hij danig in de war.

“Ik kon mijn ogen niet van haar afhouden. Van haar nek en van haar schouders, van haar borsten die door de onderjurk meer werden omhuld dan verborgen, van haar billen waarover de onderjurk spande toen ze haar voet op haar knie liet steunen en op de stoel zette, van haar been, eerst bloot en bleek en daarna in de kous zijig glanzend. Ze voelde mijn blik. Toen ze de andere kous wilde aanpakken, onderbrak ze haar beweging, draaide zich naar de deur en keek me aan. Ik weet niet hoe ze keek - verwonderd, vragend, begrijpend, berispend. Ik werd rood. Een kort ogenblik bleef ik met een gloeiend gezicht staan. Toen hield ik het niet meer uit, verliet hals over kop haar woning, rende de trap af en het huis uit. “  p. 16-17

Als Michael na zijn ziekte naar Hanna gaat om haar te bedanken, krijgen ze een liefdesrelatie. Al snel beminnen ze elkaar volgens een vast patroon: Michael leest haar voor, dan gaan ze samen baden en tenslotte bedrijven ze de liefde. Dag na dag. Hoewel hij als de dood is dat zij hem verlaat,  geeft hij haar geen plek in zijn leven.

“Toen ben ik begonnen haar te verraden. Niet dat ik geheimen heb prijs gegeven of Hanna voor gek hebt gezet. Ik heb niets geopenbaard wat ik had moeten verzwijgen. Ik heb verzwegen wat ik had moeten openbaren.  Ik heb verzuimd me voor haar uit te spreken.”  p. 68

Op een dag is Hanna verdwenen. Als Michael haar na jaren onverwacht weer tegen komt, is hij inmiddels rechtenstudent en staat zij terecht voor haar rol als SS kampbewaakster tijdens WOII. Ze wordt schuldig bevonden en belandt in de gevangenis.  Michael besluit uiteindelijk weer contact met Hanna te zoeken, als zij al jaren in de gevangenis verblijft. Niet door haar te bezoeken,  maar door cassettebandjes vol te praten met boeken en haar deze toe te sturen. Zo krijgt zij, die nooit helemaal bij hem weg is geweest, een vast plekje in zijn leven. Het is zijn manier om zijn schuldgevoelens af te kopen.

Nu ga ik even iets heel flauws doen, namelijk de clou verklappen. Ik wilde dat eerst niet doen, want dan is het natuurlijk geen fluit meer aan om het boek te lezen. Maar de clou is nou net dat wat me zo bezig houdt van het boek. Hier komt tie (je kunt nu nog stoppen met lezen):

Hanna is analfabeet. Als je je voorstelt hoe het moet zijn om te leven zonder te kunnen lezen en schrijven, snap je goed waarom ze zo weinig flexibel van geest is. Ze probeert zich staande te houden in een wereld die bedreigend voor haar is. In hotels, op haar werk, in de rechtzaal; nergens weet ze waar het echt over gaat.

Ik kan me een klein beetje voorstellen hoe dat moet voelen. In de zomer van 2004 gingen A. en ik naar Polen om te beslissen of we daar voor een aantal jaar zouden gaan wonen. Ze hadden me net zo goed midden in Japan kunnen zetten; geen touw aan vast te knopen aan dat Pools, werkelijk. Maar toen we een paar maanden later weer in Polen waren en we inmiddels wat Poolse lessen achter de rug hadden,  herkende ik ineens enkele woorden op een reclamebord . Nooit zal ik het moment vergeten waarop  ‘Okna i drzwi’ ineens betekenis voor me kreeg. Ramen en deuren! Ik was zo blij als een kind. Kun je nagaan....

De voorlezer is een roman over sensualiteit, over schuld, over de last van de Duitse geschiedenis, over angst. Een mooi boek. Ik zou zeggen: bekijk de film!

2 opmerkingen:

  1. Hoi Dorine,

    Dacht al dat de feeds niet meer werkten, maar gelukkig daar ben je weer. De film heb ik meteen gereserveerd bij de bieb, want dat gaat toch sneller dan een boek lezen.

    groetjes,

    Dorothé

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Hoi Dorine,

    Gisteravond de film bekeken. Echt een topper! Hannah schaamt zich en doet wat denkt dat ze moet doen (weggaan, bekennen)Pas als ze kan lezen denkt ze na en neemt ze haar eigen beslissingen.

    Het je buitengesloten voelen ervaar ik als slechthorende ook regelmatig en dat is gewoon geen prettig gevoel.

    groetjes,

    Dorothé

    BeantwoordenVerwijderen