Je hebt boeken om slechts 1 keer te lezen en boeken die je zo nu en dan weer opnieuw moet pakken om voor de tigste keer te lezen. Twee koffers vol is er zo één.
Als kind deed ik dat al, boeken na een paar maanden of jaren weer opnieuw lezen: Kruistocht in spijkerbroek, De gebroeders Leeuwenhart.... En nog steeds kan ik het niet laten. Iedereen is onsterfelijk van Simone de Beauvoir bijvoorbeeld is zo’n volle roman, met zoveel verhaal, dat je het steeds opnieuw voor het eerst leest. Het verslag van Brodeck van Philippe Claudel, mijn absolute favoriet, ontstelt en ontroert me elke keer dat ik het lees weer net zo erg als de eerste keer. En onlangs heb ik Twee koffers vol van Carl Friedman weer eens meegenomen uit de bibliotheek. Wellicht ken je het als de film “Left luggage” met Jeroen Krabbé. Ik heb de film nooit gezien, maar als hij net zo mooi is als het boek, dan moet ik hem zeker gaan zien.
In Twee koffers vol schrijft Friedman over Chaja, een Joodse studente in Antwerpen van rond de 20, die voor de kost als nanny werkt bij een Chassidisch Joods gezin. Het gezin bestaat uit 3 jongens en 2 meisjes, van wie Simcha, het jongetje van 3, het zwarte schaapje is. Bleek, stil en wat wereldvreemd, is hij niet een jongetje dat alle harten doet smelten. Maar Chaja verliest meteen haar hart aan hem. Ze weet als een van de weinigen een manier om met hem te communiceren, waardoor ze een heel hechte band krijgen.
De vader van het gezin ziet het met lede ogen aan. In zijn ogen is Chaja niet rein, niet gelovig, niet meer dan een oneervolle vrouw. Hij gedoogt haar slechts, omdat het zo moeilijk is om een goede oppas te vinden. De moeder, die niet openlijk kan laten blijken hoe blij ze is met Chaja, kan niet anders dan van haar houden. Van Chaja, die zoveel om haar zoontje geeft, die haar gevoelens voor dit buitenbeentje deelt.
Chaja’s vader probeert in de tussentijd de twee koffers terug te vinden, die hij tijdens zijn onderduiken heeft begraven. Het is inmiddels al wel meer dan 20 jaar na het eind van de oorlog en de plek is inmiddels volgebouwd. Dit weerhoudt hem er niet van zijn plannen door te voeren. Chaja’s moeder wil hier niets van weten.
“Mijn moeder zei wel dat het verleden geen belang had, maar waarom was ze dan voortdurend bezig het te bezweren? Iedere dag opnieuw moest ze Auschwitz onder cakerecepten en theevisites bedelven: de omgekeerde archeologie. Geen wonder dat ze gekant was tegen de plannen van mijn vader. Ze vreesde dat hij bij het spitten naar zijn koffers haar Pompeï zou blootlegggen.” p. 30
Als de zoveelste aanvaring van Chaja met de conciërge van het woongebouw van de familie Kalman uit de hand loopt, mag ze zich een week niet vertonen bij de familie, tot de rust is teruggekeerd. Chaja telt de dagen en de uren, ze kan niet wachten tot ze Simcha weer ziet. Als de week uiteindelijk voorbij is en het verschrikkelijkste gebeurt, besluit ze haar leven om te gooien en van haar studie Filosofie te switchen naar Natuurkunde. Haar manier om de wereld te begrijpen.
Ongelooflijk ontroerend de passage waarin mevrouw Kalman voor het eerst haar liefde voor Chaja laat blijken en eindelijk de macht van de mannen in haar omgeving trotseert.
“Met een gezicht brandend van schaamte stond ik op om de lange weg naar de deur af te leggen. Maar ook mevrouw Kalman kwam overeind. In twee stappen was ze bij me. Zwijgend nam ze de zoom van mijn zijden jasje op borsthoogte vast en maakte daar de keria, de rituele inscheuring van de kleren, waarmee alleen de allernaaste verwanten van een dode blijk geven van hun rouw. In haar donkere, roodomrande ogen blonk een zoete triomf. Ze citeerde schor een paar regels uit de lof van de degelijke vrouw. ‘Vele dochters van Israël gedragen zich dapper,’ zei ze, ‘maar jij, jij gaat allen te boven.’ Toen legde ze haar handen op mijn warme voorhoofd en zegende me”. pp 165-166
Ik ben zo benieuwd hoe jullie de boeken van Carl Friedman vinden. Genieten jullie er net zo van als ik? En wat zijn de boeken die jullie meer dan eens gelezen hebben? Tips zijn altijd welkom!
